Từ chiếc áo thun “We Should All Be Feminists” đến những show diễn ở Marrakech hay New Delhi, hành trình của Maria Grazia Chiuri tại Dior không ồn ào nhưng bền bỉ, âm thầm đưa các giá trị nữ quyền, thủ công và văn hóa đa dạng bước lên sân khấu thời trang cao cấp. Là người phụ nữ đầu tiên đảm nhận vị trí Giám đốc Sáng tạo của nhà mốt Pháp trứ danh, Chiuri không chọn cách phá vỡ di sản mà khéo léo mở rộng nó, bằng giọng điệu nhẹ nhàng, nhân văn và sâu sắc. Thời trang dưới tay bà không chỉ là cái đẹp bề mặt mà là một hình thức đối thoại – về phụ nữ, quyền hiện diện, và thế giới nhiều chiều hơn trong ngành công nghiệp vốn quen với nam tính và độc tôn thẩm mỹ phương Tây.
2016–2017: Khởi đầu với một tuyên ngôn
Năm 2016, Maria Grazia Chiuri rời Valentino để trở thành nữ Giám đốc Sáng tạo đầu tiên trong lịch sử Dior. Dư luận thời điểm ấy đặt nhiều kỳ vọng lẫn hoài nghi: liệu một phụ nữ có thể tạo dấu ấn trong không gian vốn được định hình bởi các tên tuổi nam như Galliano hay Raf Simons? Chiuri không tìm cách lặp lại vinh quang cũ, cũng không phá cách gây sốc. Bà mở đầu bằng một tuyên ngôn mang sức nặng xã hội: chiếc áo phông “We Should All Be Feminists” trong BST Xuân/Hè 2017. Mượn câu nói từ bài luận của nhà văn Chimamanda Ngozi Adichie, thiết kế đơn giản này đã lan tỏa vượt ra ngoài thời trang, trở thành tuyên bố đầu tiên về hướng đi mà Chiuri sẽ theo đuổi.
Thay vì định hình lại thẩm mỹ Dior theo cách phô trương, Chiuri tập trung vào việc làm cho thời trang trở nên có ý nghĩa hơn. Tư tưởng nữ quyền và nghệ thuật nữ giới bắt đầu len lỏi vào từng show diễn, từng thiết kế. Trong một ngành công nghiệp đôi khi tôn vinh hình ảnh người phụ nữ như đối tượng chiêm ngưỡng, Chiuri chọn cách trao lại tiếng nói cho họ. Thời trang trở thành nền tảng để đối thoại – một công cụ văn hóa, chứ không chỉ là sân chơi của giới thượng lưu.
2017–2018: Sàn diễn là nơi kể chuyện
Tiếp nối tuyên ngôn nữ quyền, Chiuri bắt đầu đưa nghệ thuật và tư tưởng vào từng bộ sưu tập. BST Xuân/Hè 2018 nổi bật với chiếc áo in dòng chữ “Why have there been no great women artists?”, câu hỏi từ bài viết kinh điển của nhà phê bình Linda Nochlin. Bằng việc in ngôn từ lên áo, Chiuri biến sàn catwalk thành nơi chất vấn và khơi gợi. Bà hợp tác với những nghệ sĩ nữ như biên đạo múa Sharon Eyal hay nhà xuất bản nghệ thuật The Female Company để truyền tải một tinh thần sáng tạo có chiều sâu và tính phản biện.
Đặc biệt, show Haute Couture Xuân/Hè 2020 với sân khấu do nghệ sĩ Judy Chicago thiết kế đã khắc họa một “đền thờ nữ quyền” với mô hình nữ thần đặt giữa bảo tàng Rodin. Tại đây, thời trang, nghệ thuật thị giác và tư tưởng nữ quyền đan cài với nhau như một tác phẩm tổng hòa. Chiuri cho thấy rõ thời trang không chỉ là thiết kế quần áo, mà là phương tiện để truyền tải thông điệp xã hội. Mỗi show là một chương sách mở, viết bằng chất liệu vải vóc nhưng chất chứa đầy ý nghĩa văn hóa và chính trị.
2019–2020: Văn hóa, thủ công và thích ứng
Dior Cruise 2020 tại Marrakech đánh dấu bước ngoặt trong chiến lược mở rộng địa lý thẩm mỹ của Chiuri. Show diễn tôn vinh tay nghề thủ công châu Phi với sự góp mặt của nghệ nhân bản địa, họa tiết truyền thống và chất liệu dệt tay. Bằng cách để văn hóa địa phương hiện diện trong một nhà mốt cao cấp, Chiuri đã làm cho Dior trở nên đa dạng và bao hàm hơn. Bà chủ động phá bỏ ranh giới giữa thời trang “trung tâm” và “ngoại biên”, mở ra cuộc đối thoại thẩm mỹ xuyên biên giới.
Khi đại dịch COVID-19 bùng nổ và thế giới thời trang phải điều chỉnh, Chiuri không dừng lại. Thay vào đó, bà ra mắt phim ngắn “Le Mythe Dior” cho BST Haute Couture Thu/Đông 2020, sử dụng hình ảnh búp bê và kỹ thuật stop-motion để tạo nên một thế giới cổ tích. Không còn sàn catwalk, không còn người mẫu thật, nhưng cảm xúc vẫn trọn vẹn. Đây không chỉ là một phản ứng sáng tạo với tình hình thực tế mà còn là minh chứng cho sự linh hoạt trong cách kể chuyện của Chiuri. Bà chứng minh rằng thời trang – nếu có tinh thần – có thể sống được dưới mọi hình thức.
2021–2022: Biểu tượng, thần thoại và sức mạnh
Chiuri tiếp tục khai thác ngôn ngữ biểu tượng để truyền tải chiều sâu tư tưởng. BST Haute Couture Xuân/Hè 2021 lấy cảm hứng từ tarot – một chủ đề gắn liền với yếu tố thần thoại và chiêm tinh – tái hiện lại hành trình tâm linh nữ giới qua lăng kính thời trang. Các thiết kế mang biểu tượng cổ đại, mang hơi thở huyền bí và chất nữ tính tinh tế. Show diễn được quay như một bộ phim điện ảnh cổ điển, tạo không gian để khán giả chiêm nghiệm hơn là tiêu thụ thị giác một cách vội vã.
Cruise 2022 tổ chức tại sân vận động Panathenaic ở Athens là đỉnh cao của phong cách kể chuyện đậm chất Chiuri. Show diễn khơi gợi hình ảnh các nữ thần Hy Lạp, chiến binh và vận động viên – biểu trưng cho thể chất và tinh thần phụ nữ. Phom dáng thể thao hiện đại kết hợp với chi tiết cổ đại tạo nên hình ảnh vừa mạnh mẽ, vừa duyên dáng. Đây không còn là Dior của những nàng thơ mong manh, mà là Dior của những người phụ nữ hành động – đẹp, quyết đoán và mang tầm vóc biểu tượng.
Một di sản yên lặng nhưng bền vững
Show Cruise 2026 tại Rome – nơi Chiuri sinh ra – đã khép lại một hành trình gần một thập kỷ với thông điệp dịu dàng: trở về với nguồn cội. Bộ sưu tập cuối cùng nhẹ nhàng, sâu sắc, và giàu tính cá nhân. Từ ánh sáng đến âm nhạc, từ bối cảnh đến thiết kế, tất cả như một bức thư tình gửi đến ký ức, một lời chào không phô trương nhưng đầy cảm động. Maria Grazia Chiuri đã không mang lại những cú sốc thị giác, nhưng bà thay đổi cách chúng ta hiểu về thời trang: như một hình thức kể chuyện, một nền tảng văn hóa và một diễn đàn của tư tưởng.
Di sản Chiuri để lại không nằm ở một thiết kế mang tính biểu tượng duy nhất, mà ở chính quá trình bà âm thầm xây dựng một giọng nói riêng trong ngành công nghiệp vốn ồn ào. Trong thế giới thời trang nơi tốc độ và sự choáng ngợp thường được đặt lên hàng đầu, Maria Grazia Chiuri đã chọn lối đi thầm lặng – và chính sự thầm lặng đó đã để lại tiếng vang bền lâu.
